teks sesorah koleksi tahun 2011

Tuladha teks sesorah 

sampun nate dipunpigunakaken ing sayembara sesorah tumrap siswa SMK-SMA taun 2011

 PENDIDIKAN KARAKTER JAWA

 kaserat dening Sugito HS

 

 Assalamu’alaikum wa rahmatullahi wa barakatuh

Nuwun. Kula ngaturaken sugeng siyang dhumateng Panjenengan sedaya, inggih dhumateng para kanca pamupu sayembara sesorah, ugi dhumateng bapak-ibu para dwija basa Jawi, lan mirungganipun dhumateng dewan juri, sumarambah dhumateng para kadang panitya sayembara. 

 Alhamdulillah dene Gusti sang Maha-Rahman tansah peparing rahmat barakah kawelasanipun tumanduk kula saha Panjenengan, titah ing jagad padhang. Alhamdulillah dene Gusti sang Maha-Rahim sanityasa nanduki sih-wilasa dhumateng titah ingkang ajeg ngugemi budi utami.

Para Kadang sutresna budaya Jawi. Wekdal samenika ungsumipun nedheng sami. Ombyakipun saweg warata. Sedaya meh boten beda. Menawi Panjenengan maos koran, isinipun koran boten beda kalihan warta ingkang Panjenengan-pidhangetaken ing radio. Menawi Panjenengan mriksani televisi, warta ing TV ugi boten geseh kalihan wosing pawarta ingkang sinerat ing ariwarti. Jejagongan ing warung kopi, wosing pirembagan ugi sami kalihan ing acara diskusi mligi. Isu ingkang populer inggih menika kabar KORUPSI lan USAHA PEMBERANTASAN KORUPSI. Sepisan malih, inggih menika PAWARTA NGENGINGI KORUPSI lan PAMBUDIDAYA MBIRAT, MBENGKAS, MBRANTAS, MUNAH KORUPSI. 

Inggih awit prekawis menika, pramila boten mokal menawi ing jagading pendidikan, nedheng gayeng hanggunggung tuwin ngalembana menggah sae miwah prayogipun PENDIDIKAN KARAKTER. Bokmenawi menika kaniyataken kangge urun daya mbrantas korupsi supados sampun ngantos dados tradisi. 

PENDIDIKAN KARAKTER nedheng dados liding pirembagan ing saben-saben kalodhangan, ing pundi-pundi papan, lan ing sadhengah paheman. Nanging, pitakenankula: menapa inggih leres bilih pendidikan karakter menika bab ingkang saestu anyar gress wedalan saking China utawi Korea, Eropa menapa dene Amerika, kados dene i-Pad? Menapa inggih leres bilih pendidikan karakter menika produk impor? Menawi wangsulanipun: “Ora! Kuwi ora bener. Awake dhewe ya duwe rumus pendidikan karakter. Ora prelu dadak impor,” lajeng kados menapa rumusan pendidikan karakter cengkok budaya Jawi?

(nembang Kinanthi Wulangreh, mung rong gatra)

dadiya lakunireku

cegah dhahar lawan guling

        Cegah dhahar lawan guling! Kenging menapa teka lajeng kedah cegah dhahar? Tiyang ingkang luwe menika beda kalihan tiyang wareg. Menapa malih tiyang Jawi. Awakipun piyambak menika sampun manuh ora isa turu yen wetenge durung kisen sega. Sauger wetenge klintiran, mesthi obah. Badhe pitados sumangga, menawi boten pitados inggih sumangga kersa. Wong kasunyatanipun kula lan Panjenengan sami dene ngraosaken, sami-sami ngalami piyambak ing padintenan. Nggih ta? 

      Luwe menika jebul njalari ELING. Sagedipun eling menika sebab ora lagi kewaregen, boten saweg ketuwuken. Sebab, adhakanipun, sauger sampun dhahar, menapa malih ngantos keladuk tuwuk, wontenipun lajeng ngantuk. Menawi sampun keraos arip hla rak mesthi lajeng sare. Kamangka, pundi wonten tiyang tilem kok saged eling menapa malih WASPADA? 

        Nah, gragap-gragap dugi ing ngriki sampun radi cetha. Kapribaden warisaning pra linuhur rumuhun inggih kapribaden ingkang ngugemi ELING lan WASPADA. Srananipun kangge nggayuh watak ELING-WASPADA tartamtu kemawon inggih kanthi memanuh dhiri supados pijer betah luwe supados betah melek. Betah melek pamrihipun supados kagungan wekdal ingkang langkung rowa kangge dedarma ing margi kotamen. Dene sangunipun inggih niyat suci. Sucinipun awit kawengku raos ELING lan WASPADA. Nah, sagedipun dunung dhumateng margi kotamen kalawau inggih kedah pawitan ngangsu ngelmu. Dhumateng sinten anggenipun sinau? 

(nembang Dhandhanggula mung rong gatra)

lamun sira anggeguru kaki

amiliha manungsa kang nyata

ingkang becik martabate

         Sinau, anggeguru dhumateng tiyang ingkang tetela becik martabatipun! Titikanipun menapa? Kajlentrehaken ing Wulangreh, inggih menika tiyang ingkang nguningani tata-pranataning ukum, ingkang istiqomah pangibadahipun, ingkang sanityasa nandur kabecikan, ingkang tebih saking pamrih menapa malih raos melik dhumateng darbeking liyan.  

         Kawruh menapa kemawon ingkang kedah dipun-udi kanthi wekel? Namung wonten kalih werni. Sepisan, KANORAGAN. Kaping kalih KEBATINAN. KANORAGAN menika sanes ngelmu pencak, sanes kaprigelan silat. KANORAGAN menika saking lingganing tembung ANORAGA, tegesipun ANDHAP-ASOR; LEMBAH MANAH. Dados, kanoragan menika kawruh ngengingi prekawis solahing tangan lan suku, ebahing badan, kedheping netra, njinjiting alis, ugi kedaling lathi. Kanoragan menika ngelmu patrap. Kanthi kanoragan menika tiyang saged njumbuhaken prataping dhiri, muna lan muni gumantung papan lan kawontenan. Saengga tansah ngugemi EMPAN-PAPAN. srawungipun badhe sae, dipuntresnani dening akathah, pinrecaya sinten kemawon, sinuyudan kadang-mitra, awit sampun kenging dipunwastani SARJANA ing budi. 

         Dene KEBATINAN menika ngelmu sangkan-paran. Kanthi ulah batin, miyak lajering sangkan lan wewadining paran, tamtu manungsa badhe katempelan watak ingkang damel tunaning liyan, saengga wenang sinebut SUJANA ing budi.

          (nembang Pangkur mung 3 gatra)

          aja lunyu lemer genjah

           angrong pasanakan nyumur gumuling

           ambuntut arit puniku

          LUNYU. LEMER. GENJAH. ANGRONG PASANAKAN. NYUMUR GUMULING. AMBUNTUT ARIT. Watak cacah nem menika ingkang kedah dipun-awisi. Badhe damel tunaning liyan menawi kula LUNYU: mencla-mencle ora kena diugemi omongane! Kepara badhe damel tunaning dhiri pribadi menawi kula LEMER: penginan, melikan, iren, saengga serik marang bungahing tangga, dahwen marang pakartining sanak, open dhumateng bandhaning sedulur. Badhe dados memalaning jagad menawi kula GENJAH: remen sulaya, boten gadhah antebing dhiri. Tartamtu badhe ngrisak katentremaning bebrayan agung menawi kula awatak ANGRONG PASANAKAN: ngrusak pager ayu, daksiya mring sapadha-padha. Ugi badhe dados tuk-sumbering kapitunan menawi kula NYUMUR GUMULING: pijer rerasanan, alaning liyan diumbar turut dalan. Badhe ngreridhu karaharjaning bebrayan agung menawi kula AMBUNTUT ARIT: pijer ngugung mareming pribadi, tan tulus ing sadhengah pakarti. 

         Dereng kathah ingkah kulawiyak saking warisaning pra luhur ing tanah Jawi. Nanging pranyata sampun kacihna bilih kabudayan Jawi menika nyimpen mutyara wulangan kapribaden. Pitakenankula: kenging menapa dadak gidhuh amburu uceng menawi namung badhe kelangan dheleg? Kenging menapa boten mbangun karakter bangsa lelandhesan raos lan rosing budaya?

          Desa maca cara, Negara mawa tata. Kapribadenipun tiyang Gunungkidul sampun nyawiji kalihan bumi ingkang nyimpen kakang kawah adhi ari-ari. Kapribadening tiyang Sleman sampun wungkul ing kukuhing Gunung Merapi. Sumangga dipun-udhal, dipun-brengkal, dipun-jereng, dipun-jingglengi, dipun-presudi, kapribadening tiyang Jawi. Nuwun.

Wassalamu’alaikum wa rahmatullahi wa barakatuh